تأملی در روایات نکوهش عبدالله بن عباس در برخی منابع متقدم شیعی

ابن عباس از مشاهیر صحابه در تفسیر و روایت است که با القاب و عناوین برجسته‌ای از او یاد شده است. علی‌رغم نقل اخبار فراوان از او در منابع شیعی و همسویی بخشی از این روایات با عقاید شیعه، در برخی منابع متقدم امامیه روایات قدح‌آمیزی در مذمت او وجود دارد که خیانت به امام علی و لعن از سوی ایشان و مذمت از سوی برخی امامان و بزرگان شیعه از جمله آن‌هاست. اما تحلیل این روایات و تطبیق آن‌ها با سایر اخبار مشابه یا هم‌مضمون و روایات نقل شده در باره مشی سیاسی و اجتماعی ابن عباس و همراهی او با امام علی و امام حسن و همسویی او با مواضع اهل بیت تا پایان حیاتش، نشان دهنده آن است که روایات قدح آمیز در باره ابن عباس احتمالاً از سوی امویان یا زبیریان برای تخریب جایگاه علویان جعل شده که برخی از آن‌ها به منابع شیعه نیز راه یافته است.